Genel Bilgi

Günümüzde mesleki eğitimde, sadece okul sistemiyle kalifiye meslek elemanı yetiştirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bunun içindir ki; mesleki eğitimde okul ve işyerinin ortaklaşa görev ve sorumluluk alacağı bir sistem hedeflenmektedir.

Çıraklık eğitimiyle yapılan meslek eğitimi,  okul sistemine göre yapılan meslek eğitiminden daha ucuza mal olmaktadır. Ekonomik yönden çok güçlü olan ülkeler bile, meslek eğitimini örgün eğitimle yapacak kadar zengin olmadıklarını belirtmektedirler.

Ülkemizde hızlı sanayileşme ve gelişen özel sektör işletmeleri, çıraklık sisteminin mesleki eğitim sistemine alınması sonucunu doğurmuştur. Uzun yıllar ve uğraşlar sonucu 1977 yılında çıkarılan 2089 Sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanununun uygulanmasında istenilen başarının elde edildiğini söylemek mümkün değildir. Hız kazanan yeni çalışmalar sonucunda bütün kesimlerin hemfikir olduğu 3308 Sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunla öğrencilerin beceri eğitimini  işletmelerde yapma zorunluluğu getirilmiştir. Devlet işletmelerdeki uygulamayı ilk defa eğitim olarak benimsemiş, sadece teorik bölümünün Milli Eğitim Bakanlığı sorumluluğunda ve Çıraklık Eğitimi Merkezlerinde yerine getirilmesini öngörmüştür. 4702 sayılı Kanunla değişikliğe uğrayan 3308 sayılı Kanun ÇEM’leri n isimlerini Mesleki Eğitim Merkezi (MEM) olarak değiştirmiş bulunmaktadır.

Kapsam

Çıraklık eğitimi uygulamaları, Millî Eğitim Bakanlığı’nca belirlenen  mesleklerde yapılmaktadır. Bu gün itibariyle 131 meslek dalında tüm illerde çıraklık eğitimi verilmektedir. Kapsama alınma tekliflerinin valiliklerden gelmesi esastır. Valilik teklifleri, İl Mesleki Eğitim Kurulunun görüşleri de alınmak suretiyle Millî Eğitim Bakanlığı’nca değerlendirilmekte, uygun görülen il ve meslek dalları  merkezde kurulan Mesleki Eğitim Kurulunun  onayından sonra Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmektedir.

Eğitim

Çırak öğrenciler mesleğin özelliğine göre  haftada 8 saatten az olmamak üzere  genel ve mesleki eğitim görürler. Bu eğitime katılmaları için onlara ücretli izin verilir. Pratik eğitimi işyerlerinde, teorik eğitimi ise mesleki eğitim merkezlerinde yapılır. İş yeri sahibi çırağı çalıştırmaya başlamadan önce bunların veli veya vasisi  yada reşit ise kendisi ile çıraklık sözleşmesi yapmak zorundadır. Çıraklık süresi  mesleklere göre 2 ile 4 yıl arasında değişmektedir.

Çırak öğrenci kayıtları her yıl iki dönem halinde yapılmaktadır. Genel olarak, yaz dönemi kayıtları Temmuz Ağustos ve Eylül aylarında; kış dönemi kayıtları da Ocak ayında yapılmaktadır. 

Çıraklık eğitimini tamamlayarak kalfalık belgesi sahibi olanlar MEB tarafından verilen ustalık eğitimi kurslarına devam edebilirler.

Ayrıca, ustalık belgesi sahibi olanlara yönelik açılan usta öğreticilik eğitimi kursları da bulunmaktadır.

Çırak Olma Şartları

Çırak olabilmek için;
· En az ilköğretim okulu mezunu olmak,
· 14 yaşını doldurmuş olmak
· Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak
· Eğitim göreceği meslek dalında faaliyet gösteren bir işletme ile çıraklık sözleşmesi yapmak şartı aranır.

Çıraklığa bir deneme dönemi ile başlanır. Bu dönem mesleğin özelliğine göre bir aydan az, üç aydan fazla olamaz. Çıraklar öğrenci statüsünde olup, öğrencilere tanınan tüm haklardan yararlanmaktadırlar. İşverenler, söz konusu gençlere, yaşlarına uygun asgari ücretin yüzde 30’undan az olmamak üzere ücret ödemekte ve yılda bir ay süreyle ücretli izin hakkından yararlandırmaktadırlar. Bu haklar yasal güvenceye alınmıştır. Aday çırak ve çıraklar iş kazası ve meslek hastalıkları ile hastalıklara karşı sigortalıdırlar. Sigorta primleri devlet tarafından ödenmektedir.

Çıraklık Eğitimi
Çoğunlukla küçük işletmeler tarafından geleneksel biçimde sürdürülerek günümüze ulaşan çıraklık eğitiminde henüz istenilen hedefe ulaşıldığını söyleyemeyiz. Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü sorumluluğunda yürütülen ikili modelde eğitimin teorik kısmı  Mesleki Eğitim Merkezlerinde (MEM) verilmektedir. Bu modelde çıraklık eğitimi öğrencileri haftada bir gün MEM’e, haftanın diğer dört veya beş günü de işletmelere gitmek suretiyle pratik eğitimlerini burada almaktadırlar.